Καλοκαίρι για ένα παιδί δεν σημαίνει μόνο διακοπές, ήλιος και θάλασσα. Σημαίνει ανεμελιά και κενό προγραμματισμού. Σημαίνει κατάργηση των λέξεων «ρουτίνα» και «πρέπει», απελευθέρωση του «όσο θέλεις παίξε» και του «όταν νυστάξεις να κοιμηθείς». Όχι για λίγο, για πολύ. Όχι για «τόσο» αλλά για τρεις ολόκληρους μήνες. Τι γίνεται ωστόσο όταν το θερινό όνειρο αρχίζει να παραχωρεί τη θέση του στο χειμερινό πρόγραμμα; Πώς πείθουμε ένα παιδί να παίξει λιγότερο και να κοιμηθεί νωρίτερα; Με υπομονή, με ψυχραιμία και κυρίως με κανέναν τόνο αγριάδας στη φωνή, λένε οι ειδικοί. Ας τους ακούσουμε!
Πώς μπορούμε να κάνουμε πιο ανώδυνη τη μετάβαση από την ανεμελιά των διακοπών στη ρουτίνα του σχολείου;
Κάθε ομαλή μετάβαση πραγματοποιείται όταν δίνουμε χρόνο στο άτομο για να κατακτήσει την επιθυμητή δεξιότητα ή να μπει σε μια νέα κατάσταση. Έτσι λοιπόν, ξεκινήστε τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν την έναρξη του σχολικού έτους να προσαρμόζετε το παιδί σας στη νέα του ρουτίνα.
Μπορούμε να βάλουμε σε ένα παιδί πρόγραμμα από τη μία μέρα στην άλλη; Για παράδειγμα πώς χειριζόμαστε το θέμα του ύπνου;
Κατά τη διάρκεια των διακοπών, τα ωράρια του ύπνου των παιδιών απορρυθμίζονται με αποτέλεσμα να κοιμούνται πολύ αργότερα από το συνηθισμένο. Προσπαθήστε να βάζετε το παιδί σας κάθε μέρα μισή ώρα νωρίτερα για ύπνο μέχρι να φθάσετε στην επιθυμητή ώρα ύπνου όταν θα ξεκινήσουν τα σχολεία. Μην απογοητεύεστε αν το παιδί σας δεν ανταποκρίνεται πάντα σε αυτό. Μέρα με τη μέρα, και βήμα βήμα , το σύστημα αυτό θα αποδώσει. Μείνετε σταθεροί στην εφαρμογή του.
Τι γίνεται με τις ώρες του παιχνιδιού σε Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές; Τις κόβουμε «μαχαίρι» με τη φράση «Από δω και στο εξής μόνο τα Σαββατοκύριακα» ή τις μειώνουμε σταδιακά;
Γενικότερα, η τακτική «κόβω μαχαίρι» τις περισσότερες φορές βιώνεται παραβιαστικά καθώς καθένας μας έχει ανάγκη να του δίνεται χώρος και χρόνος προκειμένου να μεταβαίνει σε διαφορετικές καταστάσεις. Για αυτό φροντίστε όπως και στην περίπτωση του ύπνου να ακολουθήσετε την τακτική «βήμα βήμα» και «συν τω χρόνω». Μειώνετε δηλαδή καθημερινώς κι από λίγο τον χρόνο έκθεσης στον υπολογιστή μέχρι να φθάσετε στον χρόνο που επιθυμείτε να ασχολείται μαζί του το παιδί σας κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Τι κάνουμε όταν το παιδί αρνείται να μπει σε πρόγραμμα;
Υπομονή και ψυχραιμία. Αφουγκραζόμαστε την δυσκολία του παιδιού μας και είμαστε ευέλικτοι καθώς κάθε παιδί δεν μπορεί να μπει στο πρόγραμμα που έχουμε εμείς προσχεδιάσει για εκείνο. Για αυτό βοηθάει να συμφωνήσουμε μαζί με το παιδί μας το πρόγραμμα που θα βοηθούσε κι εκείνο να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Ακούμε τις ανάγκες του βάζοντας κι εμείς ευέλικτα τα όρια μας.
Πρέπει να υπάρχει κάποια «περίοδος χάριτος» μέχρι το παιδί να ξαναπροσαρμοστεί στις υποχρεώσεις του σχολείου; Ποια είναι αυτή;
Αν το παιδί μας δυσκολεύεται στην προσαρμογή, χρειάζεται να έχουμε κατανόηση κι υπομονή. Αν δούμε ότι επιμένει, τότε καλό είναι να προβληματιστούμε μήπως εμείς δεν εφαρμόζουμε κάτι σωστά ή είμαστε άκαμπτοι και το παιδί αντιδρά σε αυτή την ακαμψία μας. Ακόμη κι αν ξεκινήσει η σχολική χρονιά αλλά το παιδί σας δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί όπως θα θέλατε στο πρόγραμμα σας, μην απογοητεύεστε. Αυτό θα γίνει στην πράξη μέσα από τα γεγονότα μέρα με τη μέρα. Μπαίνοντας στη νέα καθημερινότητα, με τα μαθήματα , τους φίλους και τις δραστηριότητες το πρόγραμμα και η καθημερινότητα του παιδιού θα αλλάξουν σχεδόν «μαγικά». Κι ακόμη κι αν το παιδί σας δυσκολευτεί περισσότερο από τα άλλα, να ξέρετε ότι αργά ή γρήγορα θα έρθει η στιγμή που θα προσαρμοστεί.
Τι πετυχαίνουμε με τις φωνές και τις τιμωρίες;
Πετυχαίνουμε περισσότερη αντίδραση εκ μέρους του παιδιού, φθίνουσα ποιότητα στη συναισθηματική μας επικοινωνία και μικρότερο βαθμό εμπιστοσύνης μεταξύ μας. Οι σταθερές αλλαγές έρχονται πάντα με ηρεμία και ψυχραιμία.
Πώς μπορούμε να του παρουσιάσουμε τα θετικά του χειμερινού προγράμματος;
Φέρνοντας παραδείγματα προηγούμενων ετών (τι προσαρμογή έγινε τα προηγούμενα καλοκαίρια εν όψη της έναρξης του σχολείου) ή επικαλούμενοι την συνεργασία φίλων του παιδιού μας όπου παράλληλα να τηρούν το ίδιο πρόγραμμα με εμάς. Το καλύτερο όμως παράδειγμα για τα παιδιά μας είμαστε εμείς οι γονείς. Δείξτε του πώς εσείς προσαρμόζετε την καθημερινότητα σας έτσι ώστε να μπορείτε να ανταποκρίνεστε στη νέα σας ρουτίνα.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Χρύσα Βαλαμουτοπούλου, Παιδοψυχολόγο-Οικογενειακή Σύμβουλο MSc
