Πάντα φταίνε οι μεγάλοι. Ποτέ τα παιδιά. Ξεκινώντας από αυτή τη βασική αρχή είναι εύκολο να καταλάβουμε ποιος ευθύνεται για την απομάκρυνση – ενδεχομένως και την εξαφάνιση – μιας νονάς απέναντι στο βαφτιστήρι της. Η απουσία της, είτε οφείλεται σε προσωπική της ανευθυνότητα είτε σε κάποιον καβγά μεταξύ των γονέων και εκείνης, είναι βέβαιο ότι πληγώνει το παιδί, ιδίως τις ημέρες του Πάσχα. Πως μπορούμε να επουλώσουμε αυτή την πληγή, τι απαντάμε στο ερώτημα: «Γιατί την διαλέξατε αφού δεν ήταν καλή;» και ποιοι είναι οι τρόποι αναπλήρωσης αυτού του κενού; Η ψυχολόγος και οικογενειακή σύμβουλος κ. Χρύσα Βαλαμουτοπούλου έχει τις απαντήσεις.
Πώς εξηγούμε σε ένα μικρό παιδί ότι «η νονά δεν θα σου φέρει λαμπάδα και δώρα το Πάσχα;»
«Αρχικά αναρωτηθείτε: «Τι θα στερηθεί το παιδί μου αυτό το Πάσχα; Τα δώρα ή την παρουσία του νονού ή και τα δύο;». Αναλόγως της απάντησης σας και της ηλικίας του παιδιού σας θα χρησιμοποιήσετε και τις αντίστοιχες λέξεις. Σε παιδιά ηλικίας άνω των 5 με 6 ετών, καλό είναι να μιλάμε με απλά, ειλικρινή λόγια. Στην περίπτωση όπου ο νονός δεν θα παραστεί αυτό το Πάσχα, πείτε στο παιδί σας την αλήθεια κάπως έτσι: “Ο νονός σου φέτος δεν θα μπορέσει να έρθει. Όμως, είμαι σίγουρη ότι εσύ με κάποιον άλλο τρόπο θα έχεις την λαμπάδα σου στην εκκλησία. Μπορούμε ακόμη και να τη φτιάξουμε μαζί, τι λες να τη δημιουργήσουμε;”»
Αν η απομάκρυνση οφείλεται σε καβγά μεταξύ των ενηλίκων, πρέπει να πείσουμε τη νονά να κρατήσει με κάποιον τρόπο επαφή με το βαφτιστήρι της ή δεν είναι απαραίτητο;
«Συνήθως, ο λόγος απομάκρυνσης της νονάς βρίσκεται σε κάποια παρεξήγηση ή σύγκρουση μεταξύ αυτής και των γονέων. Είναι όμως λυπηρό να μεταφέρεται αυτό το κλίμα στη σχέση της με το παιδί. Θα ήταν καλό λοιπόν να γίνει μια προσέγγιση από την πλευρά των γονέων προς τη νονά με στόχο να «γεφυρώσουν» τη σχέση τους περιορισμένοι μόνο στη σχέση της νονάς με το παιδί. Οι εγωισμοί μπορούν να μπουν στην άκρη. Έτσι, μπορούμε να της ζητήσουμε αν θέλει να έχει μια τυπική έστω παρουσία στη ζωή του παιδιού με τον τρόπο που η ίδια επιθυμεί π.χ τηλεφωνική ή φυσική παρουσία. Δεν αναφερόμαστε μόνο στο Πάσχα, αλλά σε ολόκληρη τη ζωή του παιδιού. Ωστόσο, αν δεν υπάρχει αυτή η διάθεση από την πλευρά της νονάς, δεν επιμένουμε. Ως γονείς όμως θα ήταν καλό να κάνουμε μια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση»
Πώς αισθάνεται ένα παιδί μπροστά σε μία εξαφανισμένη νονά;
«Το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με την απώλεια αγαπημένου προσώπου. Μπορεί να αισθάνεται και υπεύθυνο για αυτή την απώλεια έχοντας ενοχές ότι φταίει εκείνο για κάτι κακό που έκανε. Μερικές φορές μπορεί να πενθεί για αυτή την απώλεια σιωπηλά. Ειδικά όταν η εξαφάνιση γίνεται απότομα και μέσα σε συγκρουσιακό κλίμα με τους γονείς, αυτό μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί συναισθήματα έντονης λύπης και ματαίωσης.»
Τι απαντάμε στο ερώτημα: «Γιατί την διαλέξατε αφού δεν ήταν καλή;»;
«Απαντάμε ότι οι σχέσεις κάποιες φορές στη ζωή μπορεί και να μην είναι έτσι όπως θα θέλαμε να είναι. Από εκεί και ύστερα το συγκεκριμένο ερώτημα προτού μας το θέσει το παιδί, είναι βέβαιο ότι το έχουμε θέσει πρώτα εμείς στον εαυτό μας ως γονείς. Μπορεί να είμαστε πολύ θυμωμένοι για αυτή την επιλογή, προβληματισμένοι για τις συνέπειες της στον ψυχισμό του παιδιού μας και αγχωμένοι για το πώς θα “τακτοποιηθεί” πλέον η εν λόγω η απουσία. Αυτή η επιλογή όμως θυμίζει ακριβώς οποιαδήποτε άλλη επιλογή προσώπου κάνουμε στη ζωή μας. Για να κρατήσει ή να χαλάσει μία σχέση χρειάζονται δύο πλευρές. Άρα, απενοχοποιηθείτε, ξεχαστεί ότι πρόκειται περί κακής επιλογής και σκεφθείτε τι μπορεί να πήγε στραβά στη σχέση σας. Αν μπορεί στο εδώ και τώρα να διορθωθεί κάτι, θα ήταν γόνιμο να γίνει. Ανάληψη ευθύνης είναι προτιμότερο από αυτοτιμωρία για την επιλογή.»
Είναι καλό να υποκαθιστούμε εμείς τη νονά αγοράζοντας λαμπάδα και δώρα και δίνοντάς τα στο παιδί με τη φράση «Αυτά στα έστειλε η νονά»;
«Είναι ωραίο να λέμε ψέμματα; Να υποκρινόμαστε; Η απάντηση είναι εμφανής. Προτιμήστε να είστε ειλικρινείς απέναντι στο παιδί. Ο φόβος σας για να μη πληγωθεί λειτουργεί υπερπροστατευτικά και τελικά εμποδίζει το παιδί από το να μάθει να διαχειρίζεται την απώλεια κάποιου προσώπου. Είναι πολύ χρήσιμο να το μάθει κι αυτό. Θα του χρειαστεί ως μάθημα.»
Τι πρέπει να κάνουμε αν έχουμε δύο παιδιά και η νονά του ενός είναι απούσα ενώ η δεύτερη υπέρμετρα τυπική και δοτική;
«Σίγουρα μια τέτοια κατάσταση είναι πολύ δυσάρεστη για το παιδί και για εσάς. Θα βοηθούσε πολύ να στηρίξετε το παιδί και να του δείξετε πόση αγάπη δέχεται ήδη από άλλα πρόσωπα στη ζωή του που είναι διαθέσιμα. Αυτές τις δύσκολες μέρες του Πάσχα, φροντίστε να συναντηθείτε με ανθρώπους που δηλώνουν παρόν στη ζωή του κι ενδιαφέρον για εκείνο. Πείτε του πως η κάθε νονά είναι διαφορετική και αυτό δεν μπορούμε εμείς να το ορίσουμε παρά μόνο η ίδια η νονά. Είναι καλό να αποδεχόμαστε τον τρόπο που επιλέγει η νονά να συμπεριφέρεται, ακόμη κι αν είναι δυσάρεστο για εμάς.»
Κάποιοι γονείς επιλέγουν, μετά την απομάκρυνση της «ανάξιας» νονάς, να ορίσουν ένα νέο πρόσωπο ως νονό ή νονά. Συμφωνείτε με αυτή την τακτική;
«Θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από κάποιο άλλο έμπιστο πρόσωπο να “αναλάβει” καθήκοντα νονού, προσέχοντας όμως να μη τον βαφτίσουμε ως νονό. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα τέτοιο πρόσωπο στη ζωή του παιδιού, όμως λέγοντας στο παιδί ότι ξαφνικά έχεις νέο νονό, ουσιαστικά δεν επουλώνουμε την πληγή του. Ο νονός που τον βάφτισε με ντοκουμέντα είναι ένας. Όμως, οι άνθρωποι που θα το αγαπήσουν και θέλουν να το φροντίσουν είναι πολλοί. Κι ας μη λέγονται “νονοί”.»
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Χρύσα Βαλαμουτοπούλου, Παιδοψυχολόγο-Οικογενειακή Σύμβουλο MSc
