Γράφει η κ. Πηνελόπη Ντζιλέπη*

Το 1989 παρελήφθη και εγκαινιάστηκε το μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο νοσοκομείο της Κρήτης. Είναι ένα νοσοκομείο που χτίστηκε σε μια επιφάνεια γηπέδου 80.249 τ.μ και η δομημένη επιφάνειά του ανερχόταν στα 60.779 τ.μ. Σήμερα έχει προστεθεί ένας όροφος στο 2ο κτήριο για την στέγαση της καρδιοχειρουργικής κλινικής, του αιμοδυναμικού εργαστηρίου και της ΜΕΠΚ. Προστέθηκαν επίσης με την πάροδο του χρόνου ο ΞΕΝΩΝΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ «ΣΤ. ΝΙΑΡΧΟΣ», ο ξενώνας για τους γονείς παιδιών με νεοπλασία «ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ» και ο ναός του Οσίου Λουκά.
Υποστηρικτικά κτήρια που παραδόθηκαν ήταν ένας Ξενώνας Νοσηλευτών, ένας Ξενώνας Ιατρών και ο Παιδικός σταθμός.

Ο οργανισμός του νοσοκομείου προέβλεπε την ανάπτυξη 820 κρεβατιών.
Στις 14-5 -1989 έγινε η έναρξη του πρώτου εξωτερικού Ιατρείου για ΩΡΛ περιστατικά και λίγες μέρες αργότερα 21-5-1989 έγιναν τα εγκαίνια του νοσοκομείου από τον τότε πρωθυπουργό της χώρας.
Στη συνέχεια λειτούργησαν με τη σειρά προτεραιότητας τα τμήματα: Κεντρική Αποστείρωση, ένα παθολογικό τμήμα με όλες τις ειδικότητες παθολογίας, ένα χειρουργικό τμήμα επίσης με πολλές χειρουργικές ειδικότητες, το χειρουργείο, το αναισθησιολογικό τμήμα και η παιδιατρική κλινική. Στις 23/10/1989 εισήχθησαν οι πρώτοι ασθενείς στο νοσοκομείο και στις 24-10-1989 έγινε το πρώτο χειρουργείο (ουρολογικός ασθενής).
Έτσι από τις 23/10/1989 έως 31/12/1989 αναπτύχθηκαν 90 κρεβάτια, έγιναν 84 Χειρουργικές επεμβάσεις και νοσηλεύτηκαν 235 ασθενείς.
Όσο προχωρούσαν οι προσλήψεις, προχωρούσε και η ανάπτυξη του νοσοκομείου. Σταθμός στην ιστορία για πάρα πολλούς λόγους είναι η είσοδος του νοσοκομείου στις 1-3-1990 στο Σύστημα Γενικής Εφημερίας του νομού κάθε δεύτερη μέρα. Το προσωπικό που προσλήφθηκε δεν είχε εμπειρία (ένα μήνα αμέσως μετά την πρόσληψή τους, με μηδέν προϋπηρεσία κλήθηκαν να εργαστούν με εντατικούς ρυθμούς σε ένα νέο περιβάλλον), χωρίς τη δυνατότητα προηγούμενης προσομοίωσης και χωρίς καμία εξοικείωση με τον εξοπλισμό του ιδρύματος.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάπτυξη στις 18/6/1990 της μονάδας τεχνητού νεφρού και η ανάπτυξη των πρώτων κρεβατιών ΜΕΘ στις 10/3/1991 και της μονάδας Νεογνών στις 22/7/1991.

Η έναρξη λειτουργίας της Ψυχιατρικής στις 16-3-1992 αποτέλεσε ένα κομβικό γεγονός για την εποχή εκείνη, μιας και είναι η πρώτη ψυχιατρική κλινική σε γενικό νοσοκομείο στην περιφέρεια Κρήτης.

Ακολούθησε η ανάπτυξη ειδικών μονάδων ΜΕΠΚ, ΣΦΟΠΕΚ, και λειτούργησε το αιμοδυναμικό εργαστήριο.
Σταθμός στην ανάπτυξη του νοσοκομείου είναι το έτος 1994. Μέχρι τις 24-1-1994 έχουν αναπτυχθεί 433 κρεβάτια από τα οποία τα 47 είναι της ΜΕΘ και των ειδικών μονάδων. Στην Νοσηλευτική Υπηρεσία υπηρετούν 589 άτομα, εκ των οποίων 5 ΠΕ και 253 ΤΕ Νοσηλευτές. Το επισκεπτήριο στο νοσοκομείο καθίσταται απόλυτα ελεγχόμενο και απαγορεύονται οι αποκλειστικές. Όλες οι ανάγκες των ασθενών καλύπτονται από το προσωπικό του νοσοκομείου.
Σπουδαία ήταν η ανάπτυξη της ΜΕΘ Παίδων (δωρεά του Ιδρύματος «ΣΤ. ΝΙΑΡΧΟΣ» με 4 κρεβάτια), η καρδιοχειρουργική, η μονάδα Οξέων Περιστατικών, η Αγγειοχειρουργική, η παιδοψυχιατρική , η Υ.Κ.Ο.Ν.
Το Πα.Γ.Ν.Η από τότε μέχρι και σήμερα παίζει καθοριστικό ρόλο στην κάλυψη των υγειονομικών αναγκών της περιφέρειας Κρήτης και των γύρω νησιών, γιατί διαθέτει αρκετά κρεβάτια ΜΕΘ και παρέχει μοναδικές υπηρεσίες όπως:
Κρεβάτια μονάδων : ΜΕΘ Νεογνών 25 κρεβάτια, ΜΕΘ Παίδων 6 κρεβάτια, ΜΕΘ Ενηλίκων 13 κρεβάτια, Μονάδα Εντατικής παρακολούθησης καρδιοπαθών 8 κρεβάτια, μονάδα τεχνητού Νεφρού 15 θέσεις χ τρεις βάρδιες, ΣΦΟΠΕΚ 6 κρεβάτια.
Μοναδικές Υπηρεσίες – ειδικότητες: Αιμοδυναμικό εργαστήριο με τρεις αίθουσες (TAVI), Ακτινοθεραπεία, Ιωδιοθεραπεία – βραχυθεραπεία, Παιδοαιματολογία –ογκολογία, Μονάδα Παίδων, Παιδοχειρουργική, Παιδοψυχιατρική, ,ΣΦΟΠΕΚ (Μονάδα συνεχούς περιτοναϊκής κάθαρσης), Αγγειοχειρουργική, Καρδιοχειρουργική, Μονάδα Αγγειογραφίας (επεμβατική ακτινολογία), Υπηρεσία Κατ’ οίκον Νοσηλείας, Εργαστήριο Ύπνου.
Η Νοσηλευτική Υπηρεσία είναι η μεγαλύτερη υπηρεσία σε όλη την περιφέρεια και διαρθρώνεται σε επτά τομείς και 45 νοσηλευτικά τμήματα – υπηρεσίες.

Σήμερα το ΠαΓΝΗ  έχει ανεπτυγμένα 790 κρεβάτια, παρότι ο οργανισμός του 2012 τα κατεβάζει στα 760 για μνημονιακούς λόγους. Το 2018 νοσηλεύτηκαν  81.462 ασθενείς. Στο ΤΕΠ εξετάστηκαν    96.797 ασθενείς, στα εξωτερικά ιατρεία 132.915 ασθενείς και στην ολοήμερη λειτουργία 28.498 ασθενείς. Ακτινοθεραπείες    37.593,  Επισκέψεις ΥΚΟΝ   1185 ,

Χειρουργικές επεμβάσεις   8.246

Μικροχειρουργικές επεμβάσεις  5.851

Ο Προϋπολογισμός   του νοσοκομείου είναι 75.000.000€

Νοσηλευτική εκπαίδευση

  1. Καθιέρωση της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης από το 1989 με την σύσταση Νοσηλευτικής επιτροπής εκπαίδευσης.
  2. Έναρξη Παθολογικής και Χειρουργικής ειδικότητας από 1992. Από το 1992 -2013 απέκτησαν τίτλο ειδικότητας   295  Νοσηλευτές:   Παθολογική  117 & Χειρουργική 178
  1. Συνεχιζόμενη εκπαίδευση σε ειδικά νοσηλευτικά θέματα πχ  Καρδιοαναπνευστική  αναζωογόνηση  (BLS), Σεμινάρια εξειδικευμένης υποστήριξης σε παιδιά (APLS), Λοιμώξεις, Διαχείριση ιατρικών αποβλήτων, διοίκηση κλπ
  2. Εκπαίδευση μέσω ΚΕΚ, ΙΝΕΠ κλπ
  3. Σήμερα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα ανά τμήμα ή νοσηλευτικό τομέα, με αξιολόγηση στο τέλος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
  4. Πολλοί νοσηλευτές είναι κάτοχοι μεταπτυχιακών και διδακτορικών και βρίσκονται πάρα πολλά σε εξέλιξη.
  5.  Η Νοσηλευτική Υπηρεσία διοργάνωσε: στρογγυλά τραπέζια, ημερίδες, κλινικά φροντιστήρια, σεμινάρια και δύο Παγκρήτια νοσηλευτικά συνέδρια.
  6. Συμμετέχει στην εκπαίδευση προσωπικού άλλων υπηρεσιών σε ειδικά θέματα.
  7. Είναι κέντρο εκπαίδευσης νοσηλευτών απ όλα τα νοσοκομεία της Κρήτης, Κ.Υ, Σχολεία για ειδικά νοσηλευτικά θέματα πχ  ΧΜΘ, Κεντρικοί καθετήρες, αιμοδυναμικό, Σ.Δ  τ.1 κλπ
  8. Εκπαίδευση νοσηλευτών από άλλα νοσοκομεία εκτός Κρήτης, Ευαγγελισμός, 401 Σ.Ν πχ στην μονάδα επεμβατικής ακτινολογίας ( έχουν πραγματοποιηθεί  8 course)
  9. Είναι κέντρο εκπαίδευσης σπουδαστών και φοιτητών από το ΤΕΙ Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Λαμίας, Ιωαννίνων, από το Πανεπιστήμιο της Σπάρτης, Κύπρου, Ισπανίας, Γαλλία μέσω ERASMUS,  καθώς επίσης και φοιτητών Ιατρικής Κρήτης, Γερμανίας κλπ.

Εκτός όμως  από την συνεχιζόμενη εκπαίδευση  σε θέματα της νοσηλευτικής επιστήμης, πραγματοποιεί εκπαίδευση και σε άλλα θέματα για την εξασφάλιση ετοιμότητας και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών:

  1. Μαθήματα διαχείρισης φυσικών καταστροφών στις ειδικότητες.
  2. Εκπαίδευση προσωπικού στην πυρασφάλεια  2004, 2015 & 2016.
  3. Άσκηση πυρκαγιάς στο ΤΕΠ  2006
  4. Εκπαίδευση  & καθιέρωση διαδικασιών για την αντιμετώπιση επιδημίας γρίπης (SARS, H1N1κ.λ.π)
  5. Εκπαίδευση προσωπικού σε θέματα Μ.Α.Π  της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, αλλά & των άλλων Υπηρεσιών. Λειτουργία Θαλάμων αρνητικής πίεσης.
  6. Νοσηλευτές του Πα.ΓΝΗ έχουν εκπαιδεύσει προσωπικό άλλων νοσοκομείων της Κρήτης, ΕΚΑΒ, ΥΠΕ, σχολεία (Λοιμώξεις).
  7. Άσκηση σεισμού – εκκένωση νοσοκομείου, για πρώτη φορά σε νοσοκομείο της Κρήτης 2015.

Προκειμένου να ανταποκριθεί η Νοσηλευτική Υπηρεσία στο δύσκολο έργο της ανάπτυξης, αλλά και της λειτουργίας αυτού του μεγάλου νοσοκομείου έπρεπε να αναπτύξει κανόνες και να καταγράψει διαδικασίες, πράγμα που έκανε και την έβγαλε από πολύ δύσκολες καταστάσεις. Έτσι  ενδεικτικά αναφέρονται :

  1. Από το 1989 έχει διαμορφώσει τον Εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας και τον έχει υποβάλλει στο Δ.Σ του νοσοκομείου για έγκριση, πριν ξεκινήσει η λειτουργία του νοσοκομείου.
  2. Εσωτερικός κανονισμός βρεφονηπιακού σταθμού 1989
  3. Κανονισμός χειρουργείου 1992  & 2004  (κύριο έργο της καθηγήτριας αναισθησιολογίας κ. Ασκητοπούλου)
  1. Κανονισμός διαχείρισης αποβλήτων από το  2007
  2. Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας Υ.Κ.ΟΝ  2016, για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
  3. Κανονισμός  διαχείρισης αποκλειστικών 2016
  4. Κανονισμός επισκεπτών στο χειρουργείο  2016
  5. Κανονισμός Ξενώνα Στ. Νιάρχος  2018
  6. Κλινικά πρωτόκολλα  – διαδικασίες για ειδικά θέματα (φροντίδα κεντρικών καθετήρων, χειρουργείο, αιμοδοσία, κλινικά εργαστήρια -ενδοσκόπια κ.λπ)
  7. Λίστα  ελέγχου ασφάλειας στις χειρουργικές επεμβάσεις
  8. Ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα από το 2007
  9. Πλήρης ψηφιοποίηση των ιατρονοσηλευτικών διεργασιών με το σύστημα  «ΠΑΝΑΚΕΙΑ».
  10. Ηλεκτρονικό σύστημα Διαχείρισης Πληροφοριών των ασθενών (e.kritiis) ΜΕΘ & ΜΕΘ Παίδων
  11. Logistics – εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης υγειονομικού υλικού.
  12. Ηλεκτρονικό πρωτόκολλο.
  13. Ηλεκτρονική χρέωση υλικών με barcode.

Πιστοποίηση  νοσηλευτικών τμημάτων
Η υψηλή  ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, η ύπαρξη διαδικασιών και κανονισμών οδήγησαν στην  Πιστοποίηση  νοσηλευτικών τμημάτων  ΜΤΝ, Εξωτερικά Ιατρεία, Κλινικά εργαστήρια και ΤΕΠ κατά ISO: 9001: 2008   από το 2015  &  ISO : 9001: 2015  και επαναπιστοποίηση το  2018. Τον Δεκέμβρη του 2018 πιστοποιήθηκε το τμήμα της Κεντρικής Αποστείρωσης και πάρα πολλά άλλα νοσηλευτικά τμήματα είναι έτοιμα για πιστοποίηση. Οι τομεάρχες, οι προϊστάμενοι των αντίστοιχων νοσηλευτικών τμημάτων και το νοσηλευτικό προσωπικό δούλεψε με μεγάλο ζήλο για την επίτευξη αυτού του στόχου και κυρίως για την εφαρμογή και την εξέλιξη των διαδικασιών.

Η μεγαλύτερη επένδυση της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας  του Πα.Γ.Ν.Η  ήταν και είναι η  εκπαίδευση του  προσωπικού της.  Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα εκτός από την υψηλή ποιότητα της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας να εκπονηθούν εργασίες και έρευνες που παρουσιάστηκαν σε συνέδρια, ημερίδες ή δημοσιεύτηκαν σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Αρκετές απ΄ αυτές τις εργασίες έχουν τύχει κάποιας διάκρισης –βραβείου, και είναι αναρτημένες και κοσμούν στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου. 

Η Νοσηλευτική Υπηρεσία, επιπροσθέτως, έδωσε  έμφαση στην καλή οργάνωση κάθε νοσηλευτικού τμήματος, στην παροχή υψηλής ποιότητας νοσηλευτική φροντίδα, στην επαρκή  νοσηλευτική στελέχωση όλο το 24ωρο, τον ακριβή καθορισμό αρμοδιοτήτων, την εκπαίδευση προσωπικού, τις διαδικασίες σε όλα τα επίπεδα, την διασφάλιση των  συνθηκών εργασίας  του προσωπικού, την προστασία της μητρότητας και την αξιολόγηση και έρευνα για τη βελτίωση του παρεχόμενου κλινικού έργου.

Σημαντικά προβλήματα και δυσκολίες που αντιμετώπισε η υπηρεσία στην ανάπτυξη αυτού του νοσοκομείου:

  1. Ξεκίνημα από το μηδέν σε όλα τα επίπεδα.
  2. Άπειρο προσωπικό με σταδιακή και άναρχη προσέλευση.
  3. Δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο, προσωπικού, ασθενών και επισκεπτών.
  4. Εκπαίδευση στον εξοπλισμό του νοσοκομείου.
  5. Καθιέρωση διαδικασιών.
  6. Κοινωνική πίεση να λειτουργήσει το νοσοκομείο.
  7. Ανάγκη η εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής.
  8. Πολιτική αστάθεια, πολλές εκλογικές αναμετρήσεις.
  9. Διαφορετική κουλτούρα των ανθρώπων, άγνωστων μεταξύ τους.
  10. Μη ύπαρξη υπολογιστών και internet (πληροφόρηση μόνο από βιβλία & περιοδικά)
  11. Μητρότητα, Στρατιωτικό.
  12. Τοπογραφική θέση του νοσοκομείου (ανεπαρκής  συγκοινωνία).
  13. Η μεγάλη κινητικότητα του νοσηλευτικού προσωπικού.

Οι παράγοντες που βοήθησαν να ξεπεραστούν οι δυσκολίες
Παρά το δύσκολο του εγχειρήματος υπήρξαν κάποιοι πολύ σημαντικοί παράγοντες που βοήθησαν να ανταπεξέλθει τις δυσκολίες  και να βρει το δρόμο της :

  1. Η πρώτη νοσηλευτική ομάδα που βρέθηκε στο ΠαΓΝΗ είχε το όραμα να φτιάξει ένα νοσοκομείο και μια νοσηλευτική υπηρεσία πρότυπο.
  2. Είδε την ανάπτυξη του νοσοκομείου ως έργο ζωής. Λίγοι άνθρωποι έχουν την τύχη ή την ευκαιρία να φτιάξουν κάτι από το μηδέν. Να βάλουν τα θεμέλια του οικοδομήματος.
  3. Οι περισσότερες διοικήσεις στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και βοήθησαν η κάθε μια με τον δικό της τρόπο.
  4. Υπήρξε ενότητα, πάθος, αγωνιστικότητα και αποφασιστηκότητα για να πετύχει.
  5. Η ύπαρξη δύο μεγάλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ.
  6. Η συνεργασία όλων των υπηρεσιών.
  7. Η λειτουργία του παιδικού σταθμού.
  8. Ο ξενώνας Νοσηλευτών.

 Υπήρξε  όφελος για την νοσηλευτική και τους νοσηλευτές

  1. Υψηλό επίπεδο Νοσηλευτικής.
  2. Ατομικός Νοσηλευτικός φάκελος ασθενή, με νοσηλευτικό ιστορικό από το 1989.
  3. Ασφάλεια και ικανοποίηση των ασθενών – Ικανοποίηση των νοσηλευτών
  4. Καθιέρωση καθηκοντολογίου για όλες τις κατηγορίες του προσωπικού της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας.
  5. Καθιέρωση εν τοις πράγμασιν του επαγγελματικού τίτλου του Νοσηλευτή και του Βοηθού Νοσηλευτή, σύμφωνα με τα ΠΔ 351/89 και 210/2001.
  6. Επαρκής στελέχωση ανά νοσηλευτικό τμήμα.
  7. Παρουσία νοσηλευτή σε όλες τις βάρδιες – καθορισμός υπευθύνου /βάρδια
  8. Ελάχιστη στελέχωση ανά βάρδια δύο άτομα (ένας ΤΕ και ένας ΔΕ)
  9. Ώθηση στους ΔΕ να συνεχίσουν την εκπαίδευση τους στο ΤΕΙ.
  10. Ώθηση στην Εκπαίδευση.
  11. Ώθηση στην Νοσηλευτική Έρευνα και την τεκμηρίωση των νοσηλευτικών πράξεων.

Κάθε υπηρεσία, κάθε νοσηλευτικό τμήμα, έχει τη δική του ιστορία, τους δικούς του ξεχωριστούς ανθρώπους και κυρίως κάτι μοναδικό να παρουσιάσει.

Το  έργο αυτό δεν θα μπορούσε να είναι έργο ενός ανθρώπου ή μιας υπηρεσίας. Είναι έργο όλων των υπηρεσιών, των Διοικήσεων  και  πάρα πολλών ανθρώπων.

Είναι όμως όλα τέλεια; Προφανώς όχι.  Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια βελτίωσης. Η ταχύτητα της εξέλιξης της επιστήμης  και της τεχνολογίας είναι τόσο γρήγορη που δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό.

Από την νοσηλευτική κοινότητα του Πα.Γ.Ν.Η οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε εκείνες τις Διοικήσεις και τα μέλη ΔΕΠ που πίστεψαν, στηρίχτηκαν & στήριξαν την Νοσηλευτική ως Υπηρεσία αλλά και ως Επιστήμη. Δυστυχώς κάποιοι έχουν φύγει από τη ζωή, αλλά έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους.  Κατέθεσαν γνώσεις, εμπειρία, μα κυρίως γιατί έκαναν την μεγαλύτερη κατάθεση ψυχής που έχει γίνει ποτέ.

Ευχαριστώ στους πρώτους που πίστεψαν, ακολούθησαν και έβαλαν τα θεμέλια και στους επόμενους που κράτησαν γερά και έχτισαν ένα ολόκληρο οικοδόμημα και συνεχίζουν.

Ευχαριστώ επίσης όλους μαζί και στον καθένα ξεχωριστά για την προσφορά του, την συνεισφορά στην πραγματοποίηση αυτού του έργου ζωής, γιατί μόνο έτσι υπάρχει στο μυαλό και στην καρδιά μας.

Το  Πα.Γ.Ν.Η έχει γερά θεμέλια,  και  με την νέα γενιά των νοσηλευτών υπόσχεται ένα καλύτερο αύριο στην υγεία , τον άρρωστο, την νοσηλευτική επιστήμη, τους νοσηλευτές.

Η κ. Πηνελόπη Ντζιλέπη είναι Διευθύντρια της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας ΠαΓΝΗ